Gece uykusu
iyi alındığında günlük hayata yansıyan artıları birçok alanda görülmektedir. Kalitesiz
uyku ise genellikle günlük performansta düşüşlere sebep olur, üretkenliği
azaltır. Bu negatif etkilerinin bilinmesi bir yana, yeni bir bilimsel çalışma
bunu daha derinlemesine inceliyor. Bu araştırma beynin yeni becerileri
öğrenmesiyle ilgili bölgeyi kesin olarak bulup az uykudan nasıl etkilendiğini
göstermeyi beceriyor.
Nature
Communications adlı dergide yayınlanan yeni çalışma, beynin aldığı uyaranlara
yanıt olarak değişme ve uyarlama yeteneğini ve bunların derin uykudan nasıl
etkilendiğini inceliyor. Bu uyaranlar ise çevreden veya motor korteksteki
nöroplastisiti isimli bölgeden alınıyor olabilir.

Motor
korteks, beynin motor becerileri geliştiren ve kontrol eden bölgesidir ve derin
uyku evresi hafıza oluşumu ve anıların işlenmesi için, aynı zamanda beynin bir
günlük etkinlikten sonra kendini yenilemesine yardımcı olması için önemlidir.
Yayınlanan
çalışmada 6 kadın ve 7 erkeğe ilk seferde uykusuz bir geceyi takip eden gün
boyunca bazı motorsal görevleri yerine getirmeleri istendi. İkinci seferdeyse
gece derin uykularında bu kişiler rahatsız edilerek aynı şey istendi.
Bu görevler
bazı parmak hareketlerini öğrenmeyi içeriyordu ve böylelikle araştırmacılar
hareketi öğrenmekten sorumlu beyin alanını tam olarak bulabildiler.
Araştırmacılar
beyin dalgalarını monitörde gösteren elektroensologram kullanarak
katılımcıların uyku esnasında beyin aktivitelerini görüntülediler.
Deneyin ilk
gününde katılımcılar rahatsız edilmeden uyuyabildiler. İkinci günde ise
araştırmacılar, kişilerin uyku kalitesini düşürecek biçimde uykularını manipüle
ettiler. Motor kortekse odaklanarak derin uykularını bozabiliyorlardı,
böylelikle kötü uykunun nöroplastisitiye (parmak hareketleri buna dahil)
etkisini araştırdılar.
Daha sonra
sabah olduğunda katılımcıların yeni hareketleri öğrenme becerileri test edildi
ve başlarda oldukça başarılıydılar ancak gün içinde hatalar yapmaya başladılar,
saat ilerledikçe de beklene üzere bu hataların sayılarında artış görüldü.
İyi bir uyku
çekilen gecenin sabahında öğrenme becerilerinde gelişme görülürken, tekrar
rahatsız geçen uykunun sabahında becerilerde gelişme kaydedilemiyordu. Hatta
katılımcıların bir şeyi öğrenmedeki başarısı, iyi geçen bir uykunun ertesi
akşamında nasılsa kötü uykunun henüz sabahında da öyle olduğu gözlemlendi.
Araştırmacılara
göre ise bunun sebebi şudur: derin uyku manipüle edilen esnada nöronların
sinapsları normalde yaptıkları gibi dinlenmiş olmazlar. Bu sinapslar gün içinde
uyaranlara tepki olarak hareketlenirler, uyurken ise kendilerini onarırlar ve
faaliyetleri normalleşir. Bu onarım işlemi gerçekleşmediğinde sinapslar çok
uzun süre maksimum seviyede hareketli kalırlar. Bu durumda yeni şeyler öğrenmek
artık mümkün olmaz.
Bu araştırma
derin uyku ve öğrenme becerileri arasındaki ilişkiyi kanıtlayan ilk çalışma
olmuştur.
İlgili Kelimeler Listesi: uyku, beyin, motor korteks, sinaps
Not:  Aşağıdaki mavi linklerden ilgili kelimeler için tek tıkla site içi arama yapabilirsiniz..
|